Cung cấp sách giáo khoa miễn phí: Hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền giáo dục phổ cập và công bằng

Quyết sách nhân văn, đảm bảo quyền được học tập của học sinh

Chị Nguyễn Thu Huệ, phụ huynh có 2 con đang học tiểu học tại Hà Nội chia sẻ: Sau học phí thì chi phí SGK vẫn là gánh nặng đối với nhiều gia đình, nhất là những hộ có thu nhập thấp. Chủ trương Nhà nước cung cấp SGK miễn phí sẽ giảm gánh nặng kinh tế cho phụ huynh, đảm bảo mọi học sinh đều có đủ sách vở học tập. Đặc biệt, khi có chính sách miễn học phí, miễn phí SGK, có trường nội trú, trẻ em ở vùng sâu, vùng xa dù khó khăn đến mấy cũng có thể được đến trường và tiếp cận giáo dục. Điều này thể hiện nỗ lực lớn của Đảng, Nhà nước trong việc chăm lo cho giáo dục, hướng tới đảm bảo mục tiêu công bằng trong tiếp cận giáo dục ở tất cả các vùng miền.

Thầy Nguyễn Duy Nam, giáo viên Trường THPT Trí Việt (Hà Nội) cũng cho rằng, tiến tới cung cấp SGK miễn phí là chủ trương rất nhân văn. Chính sách này phản ánh tinh thần “không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau” mà Đảng, Nhà nước nhiều lần nhấn mạnh. Đó là cam kết để mỗi em nhỏ, dù sinh ra ở vùng sâu vùng xa hay thành phố lớn đều có cơ hội đến trường với cùng một hành trang tri thức. Chính sách còn khẳng định một giá trị xã hội: Tri thức là tài sản chung của quốc gia và mọi trẻ em đều có quyền được tiếp cận bình đẳng. Khi tất cả học sinh, dù ở miền xuôi hay miền ngược, đều cầm cùng một bộ sách, đó không chỉ là công cụ học tập mà còn là biểu tượng công bằng xã hội.

PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học quốc gia Hà Nội cũng nhấn mạnh: Việc miễn học phí cho học sinh phổ thông công lập trên toàn quốc từ năm học 2025–2026 đã là một bước tiến lớn, thể hiện cam kết của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền học tập cho mọi người. Nay Nghị quyết 71 tiếp tục đặt mục tiêu miễn phí SGK vào năm 2030 càng khẳng định giáo dục phổ thông sẽ hoàn toàn miễn phí đối với người học. Khi SGK được phát miễn phí, chúng ta gửi đi thông điệp rằng, xã hội trân trọng quyền học tập cơ bản của học sinh. Điều này phù hợp với xu hướng tiến bộ trên thế giới, nhiều quốc gia phát triển đã cung cấp SGK miễn phí hoặc cho mượn tại trường công nhằm đảm bảo sự bình đẳng về cơ hội học tập.

Cần đồng bộ nhiều giải pháp để hiện thực hóa mục tiêu

PGS.TS Trần Thành Nam cho rằng, với quyết tâm chính trị mạnh mẽ thể hiện trong Nghị quyết 71, mục tiêu miễn phí SGK vào năm 2030 hoàn toàn khả thi. Khi đó, chúng ta sẽ có một nền giáo dục phổ thông thực sự miễn phí trọn vẹn, mở ra cơ hội học tập tốt hơn cho mọi thế hệ trẻ em Việt Nam, điều mà ý nghĩa của nó không thể đong đếm chỉ bằng vật chất. Để triển khai chủ trương này, cần phải chuẩn bị kỹ càng về ngân sách và tổ chức thực hiện. Trong đó, việc biên soạn một bộ SGK thống nhất trên cả nước như Nghị quyết 71 yêu cầu là rất cần thiết nhằm vừa đảm bảo chất lượng, vừa dễ dàng in ấn, phân phối. Nhà nước có thể huy động nguồn lực từ ngân sách kết hợp với nguồn vốn xã hội hóa, các quỹ khuyến học… để tài trợ sách cho học sinh.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội cũng khẳng định, việc cung cấp SGK miễn phí cho học sinh, nếu được triển khai đồng bộ và quyết liệt, chắc chắn sẽ tạo tác động xã hội sâu rộng. Khi tri thức được phổ cập một cách bình đẳng, nền giáo dục sẽ có cơ hội nâng cao chất lượng, bởi học sinh đi học không còn bị phân tâm bởi những lo toan thiếu thốn. Giáo viên cũng yên tâm giảng dạy khi tất cả học trò đều có đầy đủ sách. Xa hơn, niềm tin của người dân vào chính sách và sự quan tâm của Nhà nước sẽ được củng cố, trở thành động lực để toàn xã hội cùng chung tay chăm lo cho sự nghiệp trồng người.

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, để triển khai chủ trương, chính sách này thành công cần giải pháp đồng bộ từ bố trí ngân sách, phân phối hợp lý, bảo đảm cơ chế cạnh tranh cho tới nâng cao nhận thức xã hội về giá trị của SGK miễn phí. Trong đó, về nguồn lực tài chính, bài toán đặt ra là làm sao để cân đối ngân sách một cách hợp lý, vừa bảo đảm quyền lợi học tập cho học sinh, vừa duy trì được sự ổn định vĩ mô và hiệu quả chi tiêu công. Bên cạnh đó, khi sách được phát miễn phí, nếu thiếu cơ chế quản lý chặt, nguy cơ lãng phí rất dễ xảy ra. Tâm lý “của cho không” có thể khiến nhiều học sinh không giữ gìn sách, dẫn đến hư hỏng, thất thoát, buộc phải in ấn bổ sung với chi phí không nhỏ. Do đó, chính sách này chỉ thực sự ý nghĩa và hiệu quả khi phụ huynh, giáo viên, học sinh đều có ý thức trách nhiệm trong việc bảo quản và sử dụng sách.

Tác giả: Huyền Thanh

Nguồn: cand.com.vn