Như Báo điện tử Xây dựng đã thông tin, từ đầu năm 2021, nhiều doanh nghiệp xây dựng có dự án nhà ở tại tỉnh Nghệ An đã nhận được thông báo của Cục Thuế tỉnh này yêu cầu chủ đầu tư nộp phạt khoản tiền nộp bổ sung, trong thời gian được gia hạn tiến độ đối với toàn bộ diện tích đất của dự án nhà ở, trong đó bao gồm cả diện tích đất của các hộ gia đình cá nhân thuộc dự án đã nhận chuyển quyền sử dụng đất và được UBND tỉnh Nghệ An ủy quyền cho Sở Tài nguyên và Môi trường làm thủ tục, cấp Giấy chứng nhận theo quy định của pháp luật và phần diện tích đất đã hoàn thành đầu tư xây dựng công trình, theo bản vẽ quy hoạch chi tiết xây dựng được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Các doanh nghiệp xây dựng cho rằng, việc xử phạt và thông báo nộp khoản tiền nêu trên đối với doanh nghiệp là chưa hợp tình, hợp lý. Bởi đối với các lô đất đã được cấp có thẩm quyền cho phép phân lô, bán nền chuyển quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân tự xây dựng nhà ở thì Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã được cấp cho người dân. Vì vậy, người sử dụng đất trong trường hợp này là các hộ gia đình, cá nhân chứ không phải chủ đầu tư.
Trước tình hình đó, từ tháng 8/2021 đến nay, đại diện các doanh nghiệp đã nhiều lần có đơn gửi UBND tỉnh Nghệ An, kiến nghị nội dung liên quan đến việc xác định diện tích đất, thu khoản tiền bổ sung do chậm tiến độ khi gia hạn tiến độ tại các dự án khu đô thị mới và đầu tư xây dựng nhà ở, nhưng vẫn chưa nhận được hướng giải quyết thỏa đáng từ phía chính quyền địa phương.
Sau hơn 2 năm, các doanh nghiệp xây dựng gửi đơn “kêu cứu” về khoản tiền nộp bổ sung trong thời gian gia hạn dự án, mà Cục Thuế Nghệ An phát văn bản yêu cầu các doanh nghiệp phải nộp trước đó. Trong khi UBND tỉnh Nghệ An, các Sở, ngành liên quan vẫn đang loay hoay chưa tìm ra hướng giải quyết dứt điểm thì ngày 12/9/2023, Cục Thuế Nghệ An lại tiếp tục phát thông báo nộp tiền gửi đến các doanh nghiệp xây dựng yêu cầu các nộp tiền bổ sung trong thời gian gia hạn dự án.
Cực chẳng đã, ngày 9/10/2023, các doanh nghiệp xây dựng tiếp tục gửi đơn kiến nghị UBND tỉnh Nghệ An và các Sở, ngành kiến nghị UBND tỉnh, cần xin ý kiến của các Bộ, ngành Trung ương để xem xét không thu chủ đầu tư số tiền bổ sung, đối với phần diện tích đã được chuyển nhượng quyền sử dụng đất đai cho các hộ gia đình, cá nhân mà bị chậm tiến độ như các thông báo của cơ quan thuế Nghệ An đã ban hành.
Sau khi tiếp tục nhận được đơn kiến nghị của các doanh nghiệp, để giải quyết vướng mắc về nghĩa vụ tài chính liên quan đến diện tích đất phải nộp tiền và chủ thể phải nộp tiền khi gia hạn tiến độ sử dụng đất, UBND tỉnh Nghệ An đã giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường lấy ý kiến các Sở, ngành liên quan vào dự thảo văn bản của UBND tỉnh xin ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường về các vướng mắc nói trên.
Ngày 30/10/2023, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có Văn bản số 7684/STNMT-QLĐĐ báo cáo UBND tỉnh Nghệ An về việc giải quyết vướng mắc về nghĩa vụ tài chính, liên quan đến diện tích đất phải nộp tiền khi gia hạn tiến độ sử dụng đất và chủ thể phải nộp tiền khi gia hạn tiến độ sử dụng đất.
Văn bản số 7684 nêu rõ, từ năm 2014 đến nay, UBND tỉnh Nghệ An đã thành lập nhiều Đoàn kiểm tra liên ngành tiến hành kiểm tra và xử lý các dự án đầu tư chậm tiến độ, tuy nhiên, quá trình xử lý các dự án sau kiểm tra còn có một số vướng mắc, cụ thể như sau:
Có nhiều dự án trên thực địa, chủ đầu tư dự án đã xây dựng được một số công trình theo bản vẽ quy hoạch chi tiết, xây dựng được cấp có thẩm quyền phê duyệt (trong đó có một số dự án đã đưa các hạng mục công trình được xây dựng này vào sản xuất – kinh doanh), còn lại các hạng mục công trình khác chưa xây dựng.
Có nhiều dự án khu đô thị mới, dự án phát triển nhà ở sau khi xây dựng xong công trình kết cấu hạ tầng, một số diện tích đất của dự án đã xây dựng xong phần thô công trình hoặc chưa xây dựng, nhưng căn cứ vào các quy định pháp luật hiện hành, các dự án này đã được cấp có thẩm quyền cho phép phân lô bán nền, cho phép chủ đầu tư chuyển nhượng quyền sử dụng đất để hộ gia đình, cá nhân tự xây dựng nhà ở theo quy định. Các trường hợp nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất đã hoàn thành thủ tục và nghĩa vụ tài chính được Nhà nước cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Tại các dự án nêu trên, một phần diện tích đất của chủ đầu tư chưa xây dựng xong các hạng mục công trình và nhiều lô đất của các hộ gia đình cá nhân chưa xây dựng nhà ở, chậm trên 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư kể từ khi nhận bàn giao đất trên thực địa.
Đối với các trường hợp này, sau khi có văn bản gia hạn sử dụng đất của UBND tỉnh Nghệ An, căn cứ các quy định của pháp luật chuyên ngành và hướng dẫn của Tổng cục Quản lý đất đai, Cục Thuế tỉnh Nghệ An đã thông báo số tiền chủ đầu tư phải nộp cho Nhà nước khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tương ứng với thời gian được gia hạn đối với toàn bộ diện tích của dự án (theo các quyết định giao đất, cho thuê đất của dự án).
Khi nhận được thông báo nộp khoản tiền chậm tiến độ trong thời gian gia hạn sử dụng đất của Cục Thuế tỉnh, nhiều doanh nghiệp đã có đơn phản ánh không đồng ý với diện tích tính tiền chậm nộp nêu trên và đề nghị chỉ tính tiền chậm tiến độ, đối với phần diện tích đất của dự án chưa xây dựng các công trình theo quy hoạch chi tiết xây dựng (không tính đối với diện tích đất đã hoàn thành công trình theo đúng quy hoạch và diện tích đất đã hoàn thành việc chuyển nhượng cho hộ gia đình cá nhân tự xây dựng nhà ở).
Văn bản của Sở Tài nguyên và Môi trường cũng nêu rõ: Do hiện nay chưa có văn bản quy định, hướng dẫn cụ thể việc phân định trách nhiệm của các chủ thể (chủ đầu tư dự án, hộ gia đình cá nhân sử dụng đất đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) đang sử dụng đất của dự án trong trường hợp được Nhà nước gia hạn tiến độ sử dụng đất hoặc bị thu hồi đất do vi phạm tiến độ, nhưng không được gia hạn tiếp, nên chưa có căn cứ để giải quyết kiến nghị của doanh nghiệp.
Để có cơ sở giải quyết vướng mắc về nghĩa vụ tài chính liên quan đến diện tích đất phải nộp tiền khi gia hạn tiến độ sử dụng đất và chủ thể phải nộp tiền gia hạn tiến độ sử dụng đất (trong trường hợp dự án xây dựng nhà ở đã chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở cho hộ gia đình cá nhân), Sở Tài nguyên và Môi trường đã dự thảo văn bản để UBND tỉnh xin ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường xin ý kiến góp ý của các Sở, ngành (Tài chính, Xây dựng, Cục thuế tỉnh). Tổng hợp ý kiến các Sở, ngành nêu trên để hoàn tất dự thảo trình UBND tỉnh xin ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường đối với các vướng mắc nêu trên theo quy định.